ACİL DURUM AYDINLATMASI
Tanımlar:
Acil Durum Aydınlatması, genel aydınlatmada bir arıza oluştuğu zaman, can
güvenliği açısından bir tehlike oluşmaması için gerekli miktarda aydınlatma
sağlayan, bir grup armatür ve armatürlere bağlı cihazlardan oluşur.
Acil durum aydınlatması aşağıdakilerden oluşur;
Güvenlik Aydınlatması: Acil durum aydınlatmasının, tahliye yolları ve tesisatın
etkili bir şekilde tanımlanabilmesi için tasarlanmış bölümünden oluşur.
Yedek Aydınlatma: Acil durum aydınlatmasının, olağan çalışmanın devam etmesine
veya bitmesine olanak sağlayan bölümünden oluşur. Yedek aydınlatma daha mat
olabilir.
Acil Durum Aydınlatmasının genel amaçları :
Çıkış yollarının etkili bir şekilde işaretlenmesini sağlamak
Merdiven (basamak ) seviye farkı, daralma ve engeller gibi tehlikeli geçişleri
belli etmek
Aydınlatma kesilse bile, güvenlik çıkışlarını açıkça görülebilir hale getirmek
Yanıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı yerler ile tanınmadığında veya terk
edildiğinde kişişel güvenliği tehlikeye sokabilecek ekipman veya makinaların
bulunduğu yerlerde gerekli aydınlatmayı sağlamak
Işıklar aniden kesildiğinde özellikle kalabalık yerlerde oluşabilecek paniği
engellemek.
Referans Standartlar :
Yurtdışında farklı mekan türlerine göre, acil durum aydınlatması için
tasarlanmış armatürlerin ve sistemlerin gereklerini tanımlayan pekçok sayıda
kanun, kararname ve yönetmelik vardır.Ülkemizde 26 Temmuz 2002 tarih ve 24827
sayılı Resmi Gazetede yayınlanan ''Binalarının Yangından Korunması Hakkında
Yönetmelik'' te bu konularla ilgili tanımlar verilmektedir.
Güvenlik aydınlatması, itfaiyenin onayı gereken halka açık heryerde olmalıdır.
Özellikle:
Genel, halka açık eğlence yerleri
100 (yüz) 'den fazla işçi çalışan endüstri firmaları
Yanıcı veya patlayıcı madde işlenen veya depolanan yerler.
300 araçtan fazla kapasitesi olan garajlar ve çok katlı otoparklar.
25 yataktan fazla kapasiteli otel, misafirhane, yurt veya konaklama yerleri
Toplam yüzey alanı 400 m²'den büyük olan alışveriş merkezleri, perakende satış
mağazaları veya toptan satış mağazaları
500 'den fazla çalışanı olan şirketler veya ofisler
Televizyon veya sinema film stüdyoları, film banyo ve baskı mekanları
100'den fazla kişinin bulunduğu hertürlü okul, yatılı okullar, akademiler veya
benzeri okullar
Hastaneler veya 25 yataktan fazla kapasiteli klinikler, ayakta hasta tedavisi
yapılan klinikler.
32 metreden yüksek ikamet yerleri (evler, binalar)
Tanınmadığı veya terk edildiği zaman can ve mal kaybına yol açabilecek ekipman
veya makinaların kurulu olduğu yerler (örneğin, yüksek riskli endüstriler,
termik santraller, elektrik dağıtım hücre ve üniteleri, elektrik dağıtım
panosunun bulunduğu yerler v.s.)
Enaz (minimum) aydınlatma değerleri
Genel mekanların güvenli bir şekilde boşaltılması için (ve çıkışlar) için,
mekanlar yönetmeliklerde tanımlandıkları alanlara göre, aşağıdaki enaz
aydınlatma değerlerine sahip olmalıdır.
Çıkış Yollarında; Yatay eksenden 1 metre yüksekte enaz 2 lux, merdiven ve
kapılarda enaz 5 lux.
Kolaylıkla panik olunabilecek alanlar da; Aydınlatma enaz 2 lux olmalıdır.
Yüksek risk taşıyan alanlar da; 15 lux' ten az olmamak üzere, genel aydınlatma
sisteminin %10' u
Hareket Zamanı
Ana aydınlatma sistemi arızalandığında, güvenlik aydınlatması çok kısa bir zaman
( 0,5 saniye veya daha az) içerisinde devreye girmelidir.
Süreler- Güç kaynağı kontrolleri ve değişiklikler;
Acil durum aydınlatması için kullanılan bağımsız armatürler, en az 4 yıllık
normal operasyon için tasarlanmış, onaylı bataryalar içermek zorundadır. Bu
sürenin sonunda, kalan kapasitenin hala gerekli en az süre sınırları sağlaması
kontrol edilmelidir. Eğer sağlamıyorsa acilen değiştirilmelidir.
Gerekli enaz süre sınırları, acil durum armatürlerinin kurulu olduğu yerlere
göre farklılık gösterir. Fakat
Okul binalarında 30 dakika
Genel eğlence yerleri, umumi odalar, oteller, turist konaklama yerleri, ticari
alanlarda 1 saat
Yeraltı raylı sistemleri (metro) 2 saat
Hastanelerde 3 saat (yedek güç varsa 1 saat) ten az olamaz.
Armatürler aşağıdaki şekilde ayrılırlar:
Sürekli olmayan (non-maintained) aydınlatma acil durum armatürleri lambalar
sadece genel aydınlatmada arıza olursa çalışırlar (devreye girerler)
Sürekli aydınlatma (maintained lightning) acil durum armatürleri; lambalar-
genel aydınlatma çalışırken bile-sürekli olarak çalışırlar.
Kombine acil durum armatürleri; enaz bir tanesi acil durum devresinden beslenen
2 lamba içerirler.
Bağımsız acil durum armatürleri, bütün bileşenlerinin (lamba, batarya, kontrol
ünitesi ve eğer varsa test ve işaretleme cihazları gibi) armatürlerin içerisinde
veya yakınında (enfazla 1 m) bulunduğu sürekli veya sürekli olmayan acil durum
aydınlatma türüdür.
Merkezi beslemeli acil durum armatürleri
( M veya NM türü) armatürler içinde yer almayan merkezi acildurum sisteminden
beslenirler.
Dolum zamanı
Bataryanın tam olarak şarj olması için gereken süre normal olarak 24 saate
kadardır. Bazı konum tipleri için, düzenlemeler
Batarya şarj aletinin otomatik olması koşulu ile yapılmış olup örnek olarak
bataryaları 12 saat içinde tamamen şarj ediş aşağıdaki sürelerde hizmete sunar:
30 dakika (DMI 26.08.92 ) - Okul binaları için
1 saat (DMI 09.04.94) -Turizm - otelcilik tesisleri
1 saat (DMI 18.03.96)-Spor merkezleri için
1 saat (DMI 19.08.96) -halka açık tüm merkezler
Circuit Characteristics
Güvenlik servisleri (hizmetleri) besleme devresi diğer devrelerden bağımsız
olmalıdır. Elektriksel arızaları önlemek için, besleme devrelerinin normal
hareketini tehlikeye sokabilecek hareket veya düzenlemelere karşı, ayrı (distine)
multipolar kablolar, ayrı (separate) gidiş yolları (kablo kanalıda olabilir) (koruyucu
borula, tüpler), ayrı birleşme kutuları, yanmaz maddeler, farklı yollara sahip
devrelerin kullanımı gerekli olabilir.
Çalışma ve Bakım
Güvenlik aydınlatma sisteminin, çalışma kontrol ve bakımı kalifiye elemanlara
verilmelidir. Bu eleman, güvenlik aydınlatma sistemi kadar, genel topografik ve
elektriksel sistem montajı konusunda onların emrinde olmalıdır. Sistem her sene
yetkili personel dışında birisi tarafından derinlemesine incelenmeli ve sonuçlar
özel bir kayıt olarak tutulmalıdır.
Ayda bir, özellikle parçaların onarımından sonra sistemin verimliliği kontrol
edilmelidir.
6 ayda bir, armatürlerin tümü kontrol edilmelidir. Her hafta, sistemin çalışması
elle kontrol edilerek, kontrol edilmelidir.